Vogel van de maand: de halsbandparkiet

In Amsterdam zijn we inmiddels bijna een halve eeuw vertrouwd met vrij rondvliegende halsbandparkieten. Het eerste broedgeval in Amsterdam werd in 1977 in het Vondelpark vastgesteld. Daar zorgde Klaziena Tigchlaar er dagelijks voor dat ‘de halsbandjes’  niet van honger zouden omkomen; weer of geen weer, ze maakte er haar rondje en ging zelfs nooit op vakantie.

Het eerste Nederlandse broedpaar werd in 1968 in Den Haag gesignaleerd. In 1975 volgde Rotterdam.

Op de foto is de zwarte halsband, waaraan de vogel zijn naam dankt, duidelijk zichtbaar, maar dat is niet altijd het geval; bij het vrouwtje is de halsband  veel fletser. Verder is de vogel allerlei tinten groen gekleurd, met een roze-rode snavel.

De halsbandparkieten komen uit Azië en Afrika. Onze vogels zijn afstammelingen van kooivogels, die afkomstig waren uit India en Pakistan, waar deze vogels aan de voet van de Himalaya leven. Daardoor wordt het ook begrijpelijker dat deze tropisch ogende vogels hier zelfs serieuze winters overleven.

Het zijn echt sociale vogels en het liefst trekken ze er overdag in groepjes op uit, om voedsel te zoeken. De contactgeluiden die ze maken dienen er dan ook vooral toe om de groep bijeen te houden. Dit kennen we ook van huismussen en meeuwen, die hetzelfde gedrag vertonen. Alleen in de broedtijd zonderen paartjes zich af en zoeken ze een geschikte boomholte of oud spechtennest om hun eieren in te leggen. Als holenbroeder zit je beschut en zulke vogels beginnen veelal al vroeg in het jaar met broeden.

Als een boom zich leent om meerdere halsbandparkietennesten te herbergen, zien we vaak ook meerdere paartjes in dezelfde boom nestelen. Ze zijn dus ook in de broedtijd heel verdraagzaam ten opzichte van soortgenoten.

Buiten de broedtijd slapen de halsbandparkieten gezamenlijk, veelal in grote bomen dichtbij een breed water. In Amsterdam zijn er zo’n vijftien slaapplaatsen. Die zijn niet allemaal tegelijk in gebruik; de vogels wisselen in de loop van het jaar geregeld van slaapplek.

Die slaapplaatsen bieden ook de mogelijkheid om de hele stadspopulatie halsbandparkieten te tellen. Tot 2014 werden ze elk jaar in een weekend halverwege januari gelijktijdig geteld door een flink aantal tellers. Vanaf drie kwartier voor de duisternis, komen de parkieten in groepen aangevlogen op de slaapplek. Door die invliegende groepjes te tellen, weet je hoeveel vogels er uiteindelijk in de slaapbomen zitten.

Als alle vogels zijn binnengevlogen, blijft het nog ruim een kwartier heel lawaaierig en dan wordt het opeens doodstil.

Vaak slapen er in de buurt van die halsbandparkieten ook kauwen. Ze slapen niet echt in dezelfde bomen, want ze verdragen elkaar niet, maar wel in de buurt van elkaar, langs dezelfde waterpartij. De halsbandparkieten uit het Rembrandtpark slapen vaak langs de Slotervaart en de locaties strekken zich uit van de sluis in de Slotervaart bij de A10, tot de brug van het Christoffel Plantijnpad.

In de winter van 2021/22 heeft men weer een landelijke telling van de halsbandparkieten georganiseerd. Er bleken toen zo’n 4500 halsbandjes in Amsterdam te vertoeven. Een deel van de Amsterdamse populatie heeft zich nu in Aalsmeer en Kudelstaart gevestigd. Daar gingen ze voorheen al foerageren, maar om te slapen kwamen ze weer terug naar Amsterdam. Nu hebben ze daar ook hun eigen slaapplaatsen gekozen.  In Leiden van kleurringen voorziene halsbandparkieten werden nu gezien in Rotterdam, Haarlem en Gouda. De Nederlandse populatie beperkt zich tot nu toe tot de Randstad.

Het voedsel van de halsbandparkiet bestaat uit zaden, bladknoppen en vruchten. Uit de jaarlijkse broedvogeltellingen in het Rembrandtpark blijkt niet dat de halsbandparkieten de spechten in het park in de weg zitten; de spechtenpopulatie blijft daar heel stabiel, ondanks de langzame toename van de halsbandparkieten.

Teun van Dijk