Vogel van de maand: de nijlgans

De nijlgans is geen echte gans, maar behoort tot een familie die tussen de ganzen en de eenden in zit. De naam van de vogel geeft precies aan waar die vogel vandaan komt, nl. uit het Nijldal. De vogels die we nu in ons land zien, zijn afstammelingen van ontsnapte vogels uit een watervogelcollectie in Den Haag aan het eind van de zestiger jaren.

Het mannetje en vrouwtje hebben nagenoeg dezelfde tekening. Het eerste dat aan de vogel opvalt is het donkerbruine oogmasker, en als hij vliegt de witte velden op beide vleugels. De buik en borst zijn lichtbruin gekleurd, net als de onderkant van de hals. De bovenkant van de hals en kop zijn donkerder van kleur met een donkerbruine kraag op de kleurovergang. De lichte borst heeft een donkerbruine vlek. De rug en vleugels zijn kastanjebruin, de staart is zwart en de poten zijn donkerroze.

De oude Grieken en Romeinen hielden deze vogels al.  Je ziet ze het hele jaar door, altijd in paren rondstappen en vliegen. Als deze vogels in de ruiperiode vrijwel gelijktijdig al hun slagpennen verliezen, kunnen ze daardoor bijna zes weken niet vliegen. Een aantal Nijlganzen zoekt dan een veilige plaats om die periode door te kunnen komen. Dan zie je soms een groep Nijlganzen van tientallen vogels, zoals in de Osdorper Binnenpolder, waar veel ganzen de rui doormaken.

In tegenstelling tot echte ganzen broeden Nijlganzen graag hoog, b.v. bovenin een knotwilg of in een nest dat bedoeld is voor ooievaars, zoals op de schooltuin. Ook nestelen ze in grote ekster- en kraaiennesten hoog in bomen. De jongen moeten dan een grote luchtsprong maken om de wereld te gaan verkennen. Een avontuurlijk levensbegin dus, maar dankzij hun lage gewicht en de zachte ondergrond loopt de landing doorgaans goed af. De ouders verdedigen hun jongen heel fel en zijn vaak ook heel agressief tegen andere vogels. Als de jongen eenmaal 10 weken oud geworden zijn, verdrijven de ouders ze uit hun territorium.

In het park zie je vaak Nijlganzen met grote gekleurde ringen rondlopen. Daarop staan afleesbare letters en cijfers. In het hele land worden Nijlganzen met die kleurringen sinds 2010  gevolgd op hun omzwervingen, om daar een goed beeld van te krijgen. Ook zonder verrekijker zijn die ringen doorgaans af te lezen.

U kunt de levensgeschiedenis van een nijlgans ontvangen wanneer u via de website www.geese.org of www.frank-majoor.nl daarvan de volgende gegevens doorgeeft: 1) de kleur van de ring, 2) de letter of het cijfer daarop, 3) of de ring om de linker of de rechterpoot zit.

Teun van Dijk

Schoonmaakactie zaterdag 19 maart 11 uur

We gaan weer schoonmaken in het Rembrandtpark. Overal ligt troep en dat zie je nu nog goed omdat alles kaal is. Helpen jullie ons mee opruimen?

Op 19 maart om 11 uur verzamelen we bij Het Landje. Daarna verzamelen we zoveel mogelijk troep en om 13 uur sluiten we af. Er is koffie en lekkers.

Het Landje, de Vereniging Vrienden van het Rembrandtpark en Stadsdeel Nieuw West doen mee en heten u van harte welkom.

Vogelexcursie zondag 27-2-2022

Op zondag 27 februari willen we, als de coronaregels geen roet in het eten gooien, weer een vogelrondleiding door het park houden.

We vertrekken om 10.00 uur vanaf de ingang van de kinderboerderij. Omdat het aantal deelnemers wel begrensd is, is aanmelding voor deze excursie noodzakelijk.

Dit kan via e-mail: tr.vandijk@planet.nl  of telefonisch via 020-6141492

Als het weer langdurige regen te zien geeft, zal de excursie geen doorgang vinden. Het meenemen van een verrekijker verdient wel aanbeveling. (misschien van een bekende lenen)

Kans dat we deze vogel op onze rondwandeling treffen. Wat zou het voor vogel zijn?

Vogel van de maand: de buizerd

De buizerd is een vogel met een heel variabel verenkleed; van donkerbruin tot bijna geheel crèmekleurig en alles wat daar tussen zit. Hoe lichter de vogel gekleurd is, hoe noordelijker zijn gebied van oorsprong doorgaans is. In de herfst komen grote aantallen buizerds vanuit Noord- en Oost-Europa naar ons land en een groot deel daarvan blijft hier overwinteren.

Ook in het Rembrandtpark verblijven in de winter vaak twee buizerds. Een tijdlang heeft er ook een paartje in het park gebroed, maar nadat hun nest door een storm uit de boom werd geblazen zijn nieuwe nestplaatsen op niets uitgelopen.

Een buizerd eet vooral dode dieren. Daarnaast eet hij ook kleine zoogdieren, grote slakken, regenwormen en grote insecten. Bij het zoeken naar voedsel maakt de buizerd vaak gebruik van thermiek (opstijgende warme lucht) en kunnen we zo’n vogel boven het park rondjes zien draaien. Het zijn echte zweefvliegers, die met hun lange brede vleugels zo aardig wat energie weten te besparen. In hun zoektocht naar voedsel zitten ze vaak ook graag op een stevige paal, hek of op de onderste takken van een boom, waarbij ze de bodem scherp in de gaten houden.

Buizerds houden van een afwisselend landschap; bosjes en open stukken, met solitaire bomen. Het Rembrandtpark past  prima in dat plaatje. In het najaar en voorjaar kunnen op heldere dagen meerdere buizerds tegelijk boven het park cirkelen, tot zo’n tien aan toe. Dat het sinds de corona-uitbraak in het park steeds drukker is geworden met mensen en honden, doet de kans om er buizerds te treffen echter sterk afnemen.

In de jaren zestig is er een slachting onder buizerds aangericht door het gebruik van DDT, een pesticide die doordat de buizerd graag dode dieren eet, veel slachtoffers maakte. Daarna is de populatie zich, toen DDT in 1968 in ons land verboden werd, langzaam gaan herstellen.

Aanvankelijk broedden buizerds vooral op de zandgrondgebieden van Nederland, maar na het herstel van de populatie gingen ze zich ook in het westen en in de nieuwe provincie Flevoland vestigen.

De buizerd maakt een geluid, dat doet denken aan een miauwende kat. Buiten het broedseizoen zijn het doorgaans zwijgzame vogels. Het mannetje is 51 cm lang en het vrouwtje 56 cm. Ze hebben een spanwijdte van 1,15 – 1,20 m.

Teun van Dijk

Vogel van de maand: de putter

De putter is een familielid van de eerder besproken vink. Hij wordt ook wel distelvink genoemd. Die naam hangt samen met zijn favoriete voedsel: distelzaden.

Aan de forse snavel van deze vogel is al te zien dat het een echte zaadeter is. Die zaden verzamelt de putter zowel op de bodem, als in hogere kruiden en boomkronen.

Het is een vogel die we vooral kunnen treffen in de binnenduinrand, waar hier en daar de zomerverblijven van rijke families staan. Sinds de vogelsoort tot de beschermde vogels is gaan behoren (voorheen werden ze vaak gevangen om te dienen als kooivogel), is de populatie steeds verder toegenomen.

In Nederland is de vogel een standvogel, maar in de herfst wordt onze populatie aangevuld met vogels uit Noordoost-Europa. Dan hebben we ook goede kans om putters in het Rembrandtpark te treffen. Ze foerageren graag in kleine groepjes van 10 tot 20 vogels. In het park richten ze zich vaak op elzen met hun elzenproppen. Zulke bomen staan rond de schooltuin en de kinderboerderij, en aan de zuidkant van het park bij het schildpaddeneiland.

De vogel doet eerder aan een tropische vogelsoort denken dan aan een Nederlandse, vanwege zijn kleurrijke verenpak. Afgezien van zijn snavel heeft hij een rood aangezicht, met witte wangen en een zwart petje en achterhoofd. De vleugels zijn zwart met gele velden en de rug is lichtbruin, evenals de borst. Ook de staart is zwart. De buik is licht crème.

Een leuke anekdote vertelt, dat deze vogel er bij de schepping als laatste bekaaid afkwam, toen God de vogels hun kleuren gaf. In alle potjes zat nog net een restantje en zo kreeg de putter zijn samenraapsel van kleuren.

De naam ontleent de putter aan de tijd dat hij vaak als kooivogel werd gehouden. De vogel werd geleerd om met een vingerhoedje aan een kettinkje zijn drinkwater te putten. Te zien op het schilderij ‘De Putter’ van de hand van Fabritius in het Mauritshuis.

Ook in Amsterdam vertoont de soort een langzame toename. Dat komt niet alleen doordat hij thans beschermd is, maar ook doordat men op een natuurvriendelijker manier onkruiden is gaan bestrijden en er nu ook in de stad meer voedsel voorhanden is.  Dus op zeker moment zullen ze vast ook in het Rembrandtpark gaan broeden. Net als de vink maken ze hun nest graag in grotere bomen.

Teun van Dijk

Nieuwjaarsgroet Vrienden Rembrandtpark

Het bestuur van de Vereniging Vrienden van het Rembrandtpark wenst u een gelukkig en gezond 2022!

Vogel van de maand: de ijsvogel

De ijsvogel is een onregelmatige bezoeker van het Rembrandtpark. De meeste kans om er eentje bij één van de waterpartijen in het park te treffen is tussen augustus en maart. Dat is de periode dat jonge ijsvogels gaan rondzwerven, op zoek naar een eigen territorium.

Met zijn blauw/oranje uiterlijk is de ijsvogel een tropisch aandoende vogelsoort. Door zijn blauwe bovenzijde wordt hij in de volksmond ook wel ‘de blauwe schicht’ genoemd. IJsvogels vliegen namelijk in een rechte lijn pijlsnel op hun doel af.

Het vrouwtje is net zo mooi gekleurd als het mannetje. Het enige verschil tussen de beide geslachten is dat het vrouwtje een oranjekleurige ondersnavel heeft en het mannetje een geheel zwarte snavel.

IJsvogels broeden in steile wanden, daarin graven ze met hun snavel en poten een tunnel van zo’n 75 cm lang. Aan het einde van die tunnel komt een verbreding: de nestkamer.

Door die steile wand kunnen ratten en marterachtigen niet bij de nestgang komen en zit de broedende vogel met het broedsel veilig. Soms voldoen ook andere plekken aan de veiligheidseisen, en broeden ijsvogels graag in wortelkluiten van omgewaaide bomen die dicht bij een watergang liggen.

IJsvogels leven van kleine visjes. Vaak speuren ze vanaf een over het water hangende tak naar mogelijke prooien onder water. Die vangen ze dan in een razendsnelle duik met hun snavel. Die snavel is dan ook even groot als hun kop zelf.

Bij het horen van de naam ijsvogel denken veel mensen dat deze vogelsoort goed tegen ijs kan, maar nee, die naam is ontleend aan de blauwachtige kleur die ijs kan aannemen. IJs op het water is juist het schrikbeeld van elke ijsvogel; ze kunnen niet jagen. Veel vissen gaan dan namelijk dicht bij de bodem op grotere diepte rondzwemmen en worden onbereikbaar voor de ijsvogels. Zolang er wakken in het ijs zitten, maken de ijsvogels echter nog een goede kans. Dan kunnen vissen het onder water ook benauwd krijgen en zwemmen ze naar zo’n wak om lucht te kunnen happen.

Bij strenge winters, zoals in 2016, toen het een week flink vroor en er constant een harde wind stond, stierf in ons land bijna ¾ van de ijsvogelpopulatie. Die vorstperiode kwam aan het einde van de winter, en dan heeft de vogel niet veel reserve meer; onder zo’n straffe wind ook nog eens op temperatuur blijven kost heel veel energie.

In de winter van 2020/2021  is de ijsvogelpopulatie landelijk weer gehalveerd is onlangs vastgesteld.

Vaak hebben ijsvogels twee broedsels per jaar en soms zelfs wel drie. De vogels die de winter overleefd hebben kunnen de populatie dan weer omhoog brengen en als er niet meteen weer een strenge winter volgt kan de populatie langzaam gaan herstellen.

De laatste jaren zijn er op vele plaatsen in Amsterdam broedwandjes voor ijsvogels aangelegd, daardoor is er nu zeker geen gebrek meer aan mogelijke broedplekken.

Teun van Dijk

Update herontwikkeling Ringparklocatie: online ipv inloopbijeenkomst

De onderstaande informatie komt van Kees Vissers, projectmanager van de gemeente Amsterdam. Het bestuur van de Vereniging Vrienden van het Rembrandtpark deelt graag deze informatie aan de leden en geïnteresseerden.

Deze week heeft het college van B&W besloten om de concept-investeringsnota Herontwikkeling Ringparklocatie vrij te geven voor inspraak. Deze inspraakperiode loopt t/m 29 december van dit jaar.

In de bijlage (onder aan deze pagina te downloaden) is de Ringparkkrant te vinden waarin een impressie wordt gegeven van de voorstellen uit de investeringsnota.

Update 25 november: Als gevolg van de aangescherpte corona-maatregelen kan de inloopbijeenkomst Ringparkgebouw helaas NIET doorgaan.

 Als alternatief voor de inloopbijeenkomst organiseren we een online informatiebijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst beginnen we met een korte presentatie over de vernieuwing van het gebied en vervolgens is er de gelegenheid om vragen te stellen en nadere informatie te krijgen over het plan.

Deze online informatiebijeenkomst vindt plaats op:

Datum: 30 november 2021 Aanvang: 19.30u.

Als u aanwezig wilt zijn bij deze online informatiebijeenkomst, dan kunt u zich hiervoor aanmelden bij Kees Vissers, e-mail-adres: k.vissers@amsterdam.nl. U ontvangt dan een link waarmee u op 30 november kunt inloggen.

Vogel van de maand: goudhaantje – vuurgoudhaantje

Het goudhaantje is het kleinste Europese vogeltje. Het weegt 5 à 6 gram. Het vogeltje is geen broedvogel in het Rembrandtpark, maar juist in deze herfstmaanden komt een groot aantal hiervan vanuit Scandinavië, de Baltische Staten en vanuit nog oostelijker streken naar Nederland. Dan zijn ze ook in het Rembrandtpark te zien. Van die trek merken we niet veel, want het zijn echte nachttrekkers.

Deze vogeltjes leven vooral in naaldbossen en gemengde bossen. In de herfst/winter-periode sluiten ze zich graag aan bij groepjes mezen. Het geluid van deze vogel is een heel hoog sie-sie-sie-sie.

Het zijn heel beweeglijke vogeltjes, ze zitten geen minuut stil. Buitelend in alle mogelijke houdingen zijn ze op zoek naar insecten en spinnetjes. Het zijn geen bezoekers van voedertafels.

Ze zijn gevoelig voor sneeuw, want dan wordt hun voedsel moeilijk bereikbaar en doordat ze nauwelijks een vetvoorraad hebben, sterven er dan vele. Het goudhaantje moet dagelijks zijn lichaamsgewicht aan voedsel eten; als de dagen steeds korter worden en beschikbare insecten goed verborgen zitten, wordt dat een hele opgave.

Het goudhaantje heeft een fel geel gekleurde kruin, die begrensd wordt door een zwarte streep. Het lijfje is lichtgrijs/groen. De vleugelveren hebben gele randjes en er lopen twee witte baantjes over de vleugels. De staart is donker grijs/groen. Het vogeltje heeft een spitse snavel, waarmee hij als met een pincet zijn voedsel weghaalt uit de kleinste spleetjes.

Onze eigen goudhaantjes zijn standvogels, d.w.z. ze blijven het gehele jaar in ons land. Het aantal goudhaantjes dat in de herfst ons land komt bezoeken wisselt van jaar tot jaar flink in aantal.

Het goudhaantje heeft nog een directe verwant, die ook in deze periode naar ons land komt: het vuurgoudhaantje. Hij heeft dezelfde afmeting, maar verschilt van het goudhaantje door een witte wenkbrauwstreep en een zwarte oogstreep. Het vuurgoudhaantje gebruikt ons land vooral als tussenstop op zijn trektocht naar wat zuidelijker Europa. Slechts een heel klein deel overwintert in Nederland.

In 1928 werd het eerste broedgeval van een vuurgoudhaantje in Nederland vastgesteld. Door de klimaatopwarming heeft de vogel zich inmiddels vanuit het zuiden tot in Denemarken gevestigd. Buiten de trektijd is het een echte sparrenbosbewoner. In Nederland broedt deze soort op de Veluwe en in Drenthe.

Teun van Dijk

Nieuwsbrief oktober 2021

Sinds de zomer staan er in het park op sommige plekken kleine paaltjes, en de  laatste tijd zijn er ook een heleboel gróte palen verschenen, vaak midden op een grasveld. Wij hebben hun functie ook pas onlangs vernomen van de park-conciërge: de klein paaltjes dienen als markering voor de maaiers. Die zien waar ze niet mogen (en kunnen) maaien, langs de randen van bosschages. In de overgang van struiken naar gras blijft zo ruimte voor wilde planten. De grote palen staan op de plekken waar nieuwe bomen zullen worden geplant. De grond op deze plekken is verrijkt met humus, als voeding voor de nieuwe boom, vandaar de omgespitte aarde rond de paal. Eindelijk zal het bomenbestand weer aangevuld worden.

We zijn blij met het feit dat sinds lang weer aandacht wordt besteed aan het maaibeleid, dat lange tijd is versloft. In het beheerplan Rembrandtpark 2010-2020 stond mooi beschreven hoe ecologisch beheer van het Rembrandtpark in z’n werk moest gaan, en een tijdlang functioneerde het ook. Echter door wisselingen bij het bestuur en de ambtenaren bij het stadsdeel is de handleiding in een la verdwenen. Vorig jaar hebben we weer eens met parkbeheer en een aantal functionarissen die betrokken zijn bij de renovering van het park een rondje gemaakt. Dit was op aandringen van de imker op de Jan P. van Blijdestijnschooltuin, die een sterke daling van het aantal bijen constateerde. Door het bestaande beheerplan Rembrandtpark opnieuw onder hun aandacht te brengen en de actie die daarop is ondernomen, is er nu dus gelukkig weer een verbetering te zien in de plantendiversiteit.

Dan nog wat informatie over het zogenaamde Ringparkgebouw. Dit grote kantoorgebouw aan de zuidkant van het park, wordt nu verbouwd. De uitbouw aan de vijverkant is inmiddels afgebroken. Hier komt een horecagelegenheid met terras, en een brug die over de vijver naar het park gaat lopen. In het gebouw komen allerlei nutsvoorzieningen en kantoren. Ombouw tot woningen is wel onderzocht, maar dat werd afgewezen, omdat het vlak naast de ringweg ligt.