Vogel van de maand: de gierzwaluw

De gierzwaluw is geen broedvogel van het park, maar vanaf de laatste dagen van april tot begin augustus kan hij geregeld in de lucht worden waargenomen, als hij pendelt tussen zijn broedplek in De Baarsjes en zijn jachtgebied.

Gierzwaluwen vliegen doorgaans in paartjes, behalve als het vrouwtje in mei op de twee eieren zit. Die broedtijd is de enige periode dat die zwaluwen een slaapplek gebruiken, de rest van het jaar overnachten ze al duttend hoog in de lucht! Dat doet geen enkele vogel ze na. Als een zweefvliegtuig beschrijven de gierzwaluwen dan al slapend grote cirkels in de lucht gedurende de nacht.  Als de jongen vliegvlug zijn, verlaten ze al spoedig ons land. Na de eerste week van augustus zie je doorgaans geen gierzwaluwen meer, hooguit passanten uit nog noordelijker streken.

Ze hebben helemaal niets met de gierenfamilie te maken, maar hun naam hebben ze te danken aan het gierende geluid dat ze voortbrengen als ze in een groep aan het begin van de dag of tegen de avondschemering in de buurt van de nesten gaan rondvliegen.

Gierzwaluwen maken hun nest (dat je nauwelijks een nest kunt noemen) op de panlatten van een pannendak. In de Baarsjes hebben veel woningen een plat dak met aan de straatzijde een schuin oplopend gedeelte dat met dakpannen bedekt is. Bovenaan die pannenrij zit doorgaans een houten betimmering. Doordat dakpannen een golvend patroon hebben, maar die houten betimmering niet, kunnen de gierzwaluwen de spleet onderaan die betimmering gebruiken om bij de bovenste panlat te komen voor hun nest. Helaas hebben veel huiseigenaren de dakpannen laten vervangen door asfalt-shingles en ja, dan heb je geen panlatten en dus ook geen gierzwaluwen meer. Om dat probleem op te lossen heeft de gemeente Amsterdam subsidie verleend om zwaluwkasten op te hangen, direct onder de dakgoot. Wie goed naar de dakranden kijkt zal die op diverse plaatsen kunnen zien.

Met hun lange spitse vleugels zijn de gierzwaluwen helemaal aangepast aan hun verblijf in de lucht. Als in het broedseizoen een langdurige periode van regenachtig weer aanbreekt, vliegen die zwaluwen naar het zuiden, soms tot noord Frankrijk aan toe om daar voedsel te verzamelen. Het kan dan zelfs  voorkomen dat ze een paar dagen niet bij het nest verschijnen. Dan krijgen de twee jongen geen voer, maar dan gebeurt er al weer iets unieks in de vogelwereld. Die jongen gaan dan in een ruststand, d.w.z. hun hartslag daalt, evenals hun lichaamstemperatuur en ze gaan slapen. Je kunt het vergelijken met de winterslaap van zoogdieren en amfibieën.

De poten van de gierzwaluw zijn heel kort, ze dienen dan ook alleen maar om zich aan steenranden vast te grijpen. Mocht een jong bij zijn eerste luchtsprong op de grond terechtkomen, dan kan hij ook niet meer de lucht in komen. Die korte pootjes en die lange vleugels zitten elkaar dan flink in de weg om weer de lucht in te komen. Zo’n ongelukkig jong kun je alleen maar helpen door hem vanaf je hand dan het luchtruim te laten kiezen.

Teun van Dijk

No comments yet.

Leave a comment