Vogel van de maand: de merel

De merel behoort tot de familie van de lijsters. In tegenstelling tot andere lijsterachtigen kun je bij de merel het vrouwtje en het mannetje goed van elkaar onderscheiden. De foto’s tonen het vrouwtje, dat geheel bruin gekleurd is, met een iets lichtere buikzijde. Het mannetje is geheel zwart met een oranje/gele snavel.

Merels zijn in Nederland standvogel, maar in de herfst komen er veel merels uit noordoostelijker streken naar ons land om te overwinteren. Als het winterweer zachter wordt, kunnen merels in februari al hun zang laten horen. Daarbij gaat het mannetje meestal op een hoge positie zitten. Die zang begint al een uur voor zonsopgang. In de lente gaan merels ook meestal met het invallen van de avondschemering zingen. Naast boomtoppen zien we ze dan vaak op lantaarnpalen en schoorstenen hun zang ten gehore brengen.

Tot 1900 was de merel voornamelijk een bosvogel, maar sindsdien is hij langzaam de bebouwde kom gaan opzoeken en tegenwoordig kun je hem in parken en tuinen in heel Amsterdam tegenkomen. Ze beginnen al vroeg in het voorjaar met de nestbouw. Het nest van deze vogels is een fraai vlechtwerk van grasstengels, dunne twijgen, mosjes en andere zachte materialen. De binnenkant bestrijken ze met vochtige aarde, zodat een stevig komvormig nest ontstaat. Daarin legt het vrouwtje dan 4 of 5 blauwe eitjes die overal kleine donkere vlekjes hebben. Na twee weken broeden, kruipen de jongen uit het ei en twee weken later verlaten ze het nest om nog wat onbeholpen met hun ouders op voedseljacht te gaan. De eerste tijd worden ze dan nog steeds door de oudervogels gevoerd.

Merels broeden nu zelfs soms in schuurtjes met een open verbinding naar buiten, waarbij een opgehangen helm dan benut wordt als bouwplaats voor het nest. Anders bouwt de merel het wel ergens op een plank. Ook in een balkonplantenbak kun je een merelnest aantreffen. Ze broeden meestal 2x, soms 3x per jaar.

Jonge merels lijken erg op hun moeder, maar ze hebben op de buik meer een vlekkenpatroon. Na de rui, krijgen ze hun eerste mannetjes- of vrouwtjes-uiterlijk. In hun eerste weken buiten het nest moeten ze ook leren reageren op vijanden. Menig mereljong wordt dan de prooi van een kat en ook het verkeer eist vooral onder jonge merels zijn tol.

Het voedsel van merels bestaat vooral uit regenwormen en bessen. Merels lopen veelal een paar passen over een gazon, houden vervolgens hun kop wat schuin, dit om regenwormen vlak onder het oppervlak te horen kruipen. Dan gaat pijlsnel de snavel de grond in en begint veelal een trek-kracht-oefening met die worm. Die komt dan vervolgens geheel of gedeeltelijk de grond uit en wordt gegeten. Tussen de strooisellaag zoeken merels veelal naar insecten en geleedpotigen, zoals pissebedden.

In de herfst en winter slapen merels vaak samen in kleine groepjes. Dit geeft meer veiligheid tegen belagers. Meer ogen en oren bespeuren sneller naderend gevaar.

T.R. van Dijk

No comments yet.

Leave a comment