Vogel van de maand: goudhaantje – vuurgoudhaantje

Het goudhaantje is het kleinste Europese vogeltje. Het weegt 5 à 6 gram. Het vogeltje is geen broedvogel in het Rembrandtpark, maar juist in deze herfstmaanden komt een groot aantal hiervan vanuit Scandinavië, de Baltische Staten en vanuit nog oostelijker streken naar Nederland. Dan zijn ze ook in het Rembrandtpark te zien. Van die trek merken we niet veel, want het zijn echte nachttrekkers.

Deze vogeltjes leven vooral in naaldbossen en gemengde bossen. In de herfst/winter-periode sluiten ze zich graag aan bij groepjes mezen. Het geluid van deze vogel is een heel hoog sie-sie-sie-sie.

Het zijn heel beweeglijke vogeltjes, ze zitten geen minuut stil. Buitelend in alle mogelijke houdingen zijn ze op zoek naar insecten en spinnetjes. Het zijn geen bezoekers van voedertafels.

Ze zijn gevoelig voor sneeuw, want dan wordt hun voedsel moeilijk bereikbaar en doordat ze nauwelijks een vetvoorraad hebben, sterven er dan vele. Het goudhaantje moet dagelijks zijn lichaamsgewicht aan voedsel eten; als de dagen steeds korter worden en beschikbare insecten goed verborgen zitten, wordt dat een hele opgave.

Het goudhaantje heeft een fel geel gekleurde kruin, die begrensd wordt door een zwarte streep. Het lijfje is lichtgrijs/groen. De vleugelveren hebben gele randjes en er lopen twee witte baantjes over de vleugels. De staart is donker grijs/groen. Het vogeltje heeft een spitse snavel, waarmee hij als met een pincet zijn voedsel weghaalt uit de kleinste spleetjes.

Onze eigen goudhaantjes zijn standvogels, d.w.z. ze blijven het gehele jaar in ons land. Het aantal goudhaantjes dat in de herfst ons land komt bezoeken wisselt van jaar tot jaar flink in aantal.

Het goudhaantje heeft nog een directe verwant, die ook in deze periode naar ons land komt: het vuurgoudhaantje. Hij heeft dezelfde afmeting, maar verschilt van het goudhaantje door een witte wenkbrauwstreep en een zwarte oogstreep. Het vuurgoudhaantje gebruikt ons land vooral als tussenstop op zijn trektocht naar wat zuidelijker Europa. Slechts een heel klein deel overwintert in Nederland.

In 1928 werd het eerste broedgeval van een vuurgoudhaantje in Nederland vastgesteld. Door de klimaatopwarming heeft de vogel zich inmiddels vanuit het zuiden tot in Denemarken gevestigd. Buiten de trektijd is het een echte sparrenbosbewoner. In Nederland broedt deze soort op de Veluwe en in Drenthe.

Teun van Dijk